Efficiënt van denken naar doen

‘Zolang mogelijk zelfstandig thuis’, zorgt voor een stoet van hulpverleners in de huiskamer van mijn stokoude vergeetachtige moeder. Stuk voor stuk betrokken, daadkrachtige en zeer gewaardeerde schaarse professionals. 6 functionarissen uit 4 organisaties voeren uit, 3 mensen uit 3 organisaties vervullen een coördinerende rol en minstens 2 indicerende instituten maken uit wat nodig is. Pogingen om alle diensten in één hand te krijgen, stranden. De hele coterie is niet in staat de basale steun te geven die nodig is: elke dag even meekijken en helpen. Mijn moeder huurt dus ook zelf hulp in. Zie de efficiency belofte in deze ene huiskamer.

Naar het bejaardenhuis? Dat kan, maar het kan ook echt anders. Het valt mij op dat ‘de jongste bediende’, een twintiger die optreedt als ‘professioneel mantelzorger’, exact aangeeft wat mijn moeder nodig heeft. Laat haar coördineren en indiceren en we besparen de inzet van 5 hoger opgeleide functionarissen. Beter voor mijn moeder, beter voor haar verzorgers en beter voor ons allemaal.

De 4 organisaties die de benodigde diensten en zorg leveren, hebben alle vier een rijk gevulde staf en dito top. Ik schat in dat de bij mijn moeder betrokken professionals zeker een kwart van hun tijd besteden aan trainingen en al dan niet instituut-overstijgende overleggen. Dat doen ze soms graag (als het over hun cliënten gaat) en soms met tegenzin (als het over de eigen organisatie gaat). Gek genoeg is overigens de woningcorporatie geen onderdeel van die overlegstructuur.

Het kan echt anders
Wijkverpleging, thuiszorg, huishoudelijke ondersteuning, huisarts, geestelijke gezondheidszorg en de zorg voor wonen. We organiseerden ze in Nederland in verschillende kokers. Ze kennen allemaal hun eigen regelgeving, financiering, kwaliteitszorg, beroepsopleidingen en beroepscultuur. Ze groeiden allemaal in de afgelopen decennia binnen hun koker tot omvangrijke maatschappelijke instituten.

Schaalvergroting is efficiënt, dicteerden de accountants en hun adviespoten ons. Ik geloof het niet meer. De grootte vraagt bijvoorbeeld duurbetaalde ‘professionele toezichthouders’ en dito stafafdelingen en besturen. Leidt het echt tot reductie van kosten? Binnen de kokers wellicht, maar tussen de kokers zeker niet. Laten we kijken naar anders organiseren.

Een schot voor de boeg. We hebben 18 miljoen mensen in Nederland. Hoe zou het zijn om op iedere 50.000 inwoners (een middelgrote stad) één maatschappelijke dienstorganisatie te organiseren? Eén organisatie die alle maatschappelijke ondersteuning voor die 50.000 mensen regelt: wonen, onderwijs, welzijn, thuiszorg, verpleeghuiszorg. Georganiseerd los van, maar in een tandem met de gemeente. Dat scheelt flink in bestuur, management, toezicht, beleidsmakers, accountancy en vooral: het maakt lokaal maatwerk mogelijk. Ik voorspel dat het (veel) goedkoper wordt. Het betekent natuurlijk wel wat voor aansturing, financiering en de bestuurlijke inbedding van de afzonderlijke leveranciers. Het is al snel de moeite waard om te denken over herinrichten.

Zullen we komen helpen, doen?