Meer dan een woning

Ander stelsel|
Harry Vlaar concludeerde in zijn artikel ‘Oh Vienna’ dat het voornaamste verschil tussen de Weense en Nederlandse volkshuisvesting financieel is. In Wenen maken ze gebruik van een fonds bestaande uit belastinggeld*. Hiermee worden investeringen in woningen gerealiseerd en huishoudens die een te hoge huur betalen gesubsidieerd.

Sociale huur in Wenen is dan ook voor de lagere en de middeninkomens. Daardoor blijft de sociale huisvesting breed toegankelijk en wordt sociaaleconomische segregatie voorkomen. In Nederland proberen we meer gemixte buurten te creëren om deze vorm van segregatie ook te voorkomen, maar daar wordt nog wisselend op gereageerd.

Waar Nederland steeds meer sociale huurwoningen aan de markt heeft overgelaten, houdt de Weense overheid grotendeels de regie in handen. Gemeentelijke woningcorporaties bouwen en beheren een groot deel van de woningen, waardoor de stad invloed heeft op huurprijzen en woonkwaliteit. Dit langetermijnbeleid zorgt voor stabiliteit en voorkomt dat woningen op korte termijn worden verkocht aan commerciële partijen en uit de sociale woningmarkt verdwijnen.

Voorzieningen en leefbaarheid als prioriteit
Omdat sociale woningbouw zo’n groot onderdeel is van de stad, worden woningen vaak gebouwd met nabijgelegen voorzieningen. In een van de grootste nieuwbouwprojecten van Europa Seestadt Aspern (voormalig vliegveld, 240 hectare, vergelijkbaar met de binnenstad van Wenen) realiseerden de ontwikkelaars en gemeente eerst de openbaar voorzieningen voordat er bewoners kwamen. Zo konden bewoners, die elders in Wenen werkten en afhankelijk waren van het openbaar vervoer, makkelijk de keus maken om te verhuizen naar Seestadt Aspern. Zelfs Bratislava is gemakkelijk te bereiken.

Ook zorgde de wijkontwikkelingsmaatschappij dat ‘placemakers’ de eerste jaren geen huur hoefden te betalen in het gebiedsontwikkelinggebied Seestadt Aspern. Zo konden ze ondernemers aantrekken die zorgden dat bewoners vanaf het begin (dat ze daar woonden) in hun dagelijkse behoeften konden voorzien.

Een groene omgeving draagt ook bij aan leefbaarheid. In Nederland kennen we al een paar jaar het 'tegelwippen', om burgers te activeren om zelf hun leefomgeving groener te maken. In Wenen betrekken ze burgers op een andere manier om de stad te ‘vergroenen’. Buurtbewoners kunnen kleine openbare buurtparken aanvragen bij de overheid, de zogenaamde Grätzel Oases (letterlijk: buurt-oases). Zij mogen dan de parkeerplaatsen voor hun woning of bedrijf aanpassen naar buurtparken, als het maar openbaar toegankelijk blijft. Doel is dat de buurtbewoners zo zelf hun eigen omgeving leefbaarder maken door het groener te maken en ontmoetingsplekken en autoluwe straten te creëren.

Het gras bij de buurman lijkt altijd groener
Ook in Wenen zagen we dat bewoners soms toch anders omgaan met hun buurt dan van tevoren bedacht was. Sommige succesverhalen blijven vooral ‘verhalen’. We leren dat we het soms zo goed kunnen bedenken voor de ander, maar dat die ander toch wel doet wat hij wil. Daarom blijven we niet alleen in gesprek met de bewoner van nu, maar ook met de bewoner van de toekomst. En we leren dat het gras altijd groener lijkt aan de overkant, maar dat dat niet betekent dat onze eigen tuintjes er slecht bij liggen.

*Het sociale huisvestingssysteem van Wenen wordt ondersteund door een belasting van 1% op de salarissen van alle inwoners van Wenen. De helft van deze belasting wordt rechtstreeks betaald van het loon van elke persoon, en de andere helft wordt betaald door hun werkgever. Deze belasting genereert jaarlijks ongeveer $ 240 miljoen.