Vannimwegen analyseerde verkiezingsprogramma's 'Wonen' in aanloop naar de verkiezingen

2. Verschillen in waar gebouwd moet worden
De meer progressieve partijen (D66 en Partij voor de Dieren) zijn terughoudend in het bouwen in het groen. Daarom kijken zij vooral eerst naar verdichting, transformeren van kantoren en activeren van leegstaand vastgoed. In de transformatie van kantoren ziet Robert weinig heil. Cushman & Wakefield becijferde dat in het theoretisch maximale scenario 33.500 woningen kunnen worden gecreëerd. KAW-architecten becijferde de potentie van verdichting op ongeveer 700.000. Dat zijn meer de aantallen die we nodig hebben. Maar dit betekent wel vooral toevoegen op populaire plekken. En dan komen CDA en ChristenUnie om de hoek met een andere visie: “Ieder dorp of stad een straatje erbij”. Zij baseerden zich op het onderzoek van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). Dit past in de visie van deze partijen om de regio te versterken en wordt geflankeerd met investeringen in o.a. infrastructuur. De VVD wil vooral Vinex-wijken uit de grond stampen.NSC wil primair in gebieden rondom steden bouwen, vanwege al aanwezige infrastructuur. ‘Straatje erbij’ wordt genoemd, maar weinig uitgewerkt. En dat is opvallend, omdat steden laten groeien meer neoliberaal ademt dan gemeenschapszin.

3. Het marktdenken blijft uit de volkshuisvesting
Na dertien jaar VVD en marktdenken is voor vrijwel alle partijen nu toch wel duidelijk dat de markt niet de oplossing voor het woningtekort biedt. Voor de meeste partijen is de woningcorporatie de aangewezen partij. Bij de SP worden de woningcorporaties zelfs allemaal verenigingen zonder winstoogmerk (dat laatste is natuurlijk nu al zo). Ook pleiten de meeste partijen voor regulering van huurprijzen en -stijging voor de midden huur, sommige voor de hele huursector. De PvdD haalt de SP links in door met een voorstel te komen om de huren de komende 5 jaar te bevriezen. Het is maar goed dat de PvdD het programma niet door het CPB laat doorrekenen, want dat is een maatregel die heel veel overheidssteun vraagt of tot stilvallen van nieuwbouw leidt. De BBB heeft een opmerkelijk liberaal programma als het om wonen gaat: vooral kapitaal is belangrijk voor de woningmarkt en minder regels en procedures.Ook bij NSC worden woningcorporaties als belangrijke partners gezien: zij moeten tot 2031 350.000 woningen bouwen.

4. Opmerkelijke verschillen in verduurzaming
Met betrekking tot verduurzaming valt het meest het verschil tussen de BBB en ChristenUnie op. BBB wil duurzaamheidseisen niet verder doortrekken en zelfs landelijk verbieden dat gemeenten wel extra eisen stellen. Dat is opmerkelijk centralistisch voor een partij die regelmatig tegen de ivoren toren van Den Haag ageert. De ChristenUnie stelt voor dat huizen met energielabel D niet meer verhuurd mogen worden in 2030 (2028 voor corporaties). Dit is een volgende stap in het uitfaseren van slechte labels (nu al zijn de E-F-G-labels in 2030 uitgefaseerd, in 2028 voor corporaties). Dit betekent nog eens 180.000 corporatiewoningen extra verduurzamen, terwijl corporaties nu al de grootste moeite hebben om tijdig de E-F-G-labels uit te faseren. Daarbij komt dat, voordat er een regeerakkoord en wetgeving ligt, we al halverwege de tijd zijn die ons nu nog rest tot 2028.

Opvallende standpunten
Robert hoopte in de verkiezingsprogramma’s interessante en creatieve ideeën te vinden. Dat valt niet altijd mee. Regelmatig wordt hij teleurgesteld in zinnen als “procedures verkorten”. Dat wordt al zo lang geroepen. Als er vervolgens geen concrete voorstellen aan verbonden worden, doet dat vermoeden dat een partij geen idee heeft hoe dan.

Een aantal opvallende punten:

• Nieuw Sociaal Contract betitelt de woningnood als maatschappelijke crisis. Dan verwacht je drastische voorstellen, maar die blijven uit. De sleutel lijkt vooral te liggen bij het beperken van migratie: Het migratiesaldo mag niet meer dan 50.000 worden (nu: 223.000). Of zo’n beperking überhaupt haalbaar is? Ik vraag het me af.
• D66 wil dat in zoveel mogelijk gemeenten een raad van woningzoekenden wordt opgezet om de belangen van woningzoekenden beter te vertegenwoordigen. Hier raken ze wel een fundamenteel punt, waar ook het woonprotest ooit voor opgezet is: woningzoekenden zijn over het algemeen een slecht zichtbare en slecht vertegenwoordigde groep in Nederland.
• VVD wil een kooprecht voor huurders van sociale huur. Als het vanuit het ideaal van emancipatie van de huurder zou komen, zou dat mooi zijn. Maar bij de VVD associeert Robert het toch sneller met het verder marginaliseren van de sociale huursector. Regelmatig werd hij gewezen op hoe desastreus die in Engeland onder Thatcher uitgepakt is.
• ChristenUnie breekt een lans voor ‘huizen van ontmoeting’; een herwaardering voor de buurthuizen.
• De BBB is overall opmerkelijk liberaal. Is dit politieke onervarenheid of bewust? Bij de BBB en NSC valt op dat ze wel links in sociaal beleid zijn, maar toch erg terughoudend met het belasten van bedrijven. Denk in dat kader aan het hoongelach tijdens de APB over het ‘een beetje verhogen van het minimumloon en dat te dekken uit de uitgaven’. Dit was met name bedoeld om te voorkomen dat de kosten voor het verhogen van het minimumloon betaald moeten worden door bedrijven of hogere inkomens.

Robert hoopt en rekent op blijvende waardering voor volkshuisvesting en woningcorporaties. En ziet dat we tegelijk nog lang niet van de woningnood af zijn, omdat partijen maar een beperkt aantal maatregelen bedachten om de knelpunten weg te nemen.