Vormgeven van de toekomst van wonen & zorg: inzichten & ‘takeaways’ van een Nederlands-Britse exchange

De vergrijzing plaatst ons voor aanzienlijke uitdagingen: een toenemende vraag naar aanpasbare woningen die niet alleen aan de zorgbehoefte voldoen, maar ook sociale cohesie en zelfstandigheid stimuleren.

Meer dan reeks ontmoetingen
In februari 2024 had ik de eer een tweedaags bezoek aan Nederland te leiden voor de Britse Older Peoples Housing Task Force. Hans Adriani en Heleen Stigter van het Nederlandse Aanjaagteam Wonen, Welzijn, Zorg voor ouderen maakten dit mede mogelijk. Dit bezoek was meer dan een reeks ontmoetingen; het was een verdieping in effectief beleid en innovatieve benaderingen voor ouderenhuisvesting en -zorg.

De bezochte initiatieven boden een bron van inspiratie en stof tot nadenken. Onderstaand de opgedane inzichten en ideeën, met het doel de volkshuisvestingssector aan te sporen tot dialoog en actie - wij delen immers dezelfde opgave.

Dag één: best practices en strategische dialoog
We begonnen met een bezoek aan Habion's Liv-Inn, waar Peter Boerenfijn de methodiek van community-based seniorenhuisvesting uit de doeken deed. Hier verweven ze zorg met bewonersparticipatie om de levenskwaliteit te verhogen. De focus lag op het belang van gemeenschapszin in seniorenwoningen. Aansluitend maakten we kennis met het vernieuwende intergenerationele woonconcept 'Duo Wonen' van Amanda Schiltmans. Duo Wonen biedt een combinatie van betaalbare huisvesting aan jongeren en zelfstandig wonen voor ouderen. Dit leidt tot een elkaar een ondersteunende gemeenschap.

Een ander hoogtepunt van de eerste dag was de unieke ronde tafel op het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Hier spraken we met vooraanstaande beleidsmakers Jan Megens (programmadirecteur Wonen & Zorg voor Ouderen), Peter Alders (projectleider Wonen & Zorg voor Ouderen) en Hans Ton (directeur Wonen) en Niek Pot (programmamanager Wonen & Zorg voor Ouderen) van het ministerie van Binnenlandse Zaken en belangrijke leden van het Aanjaagteam, waaronder Pieter Paul Slikker, Jeroen Kemperman en Daan Tettero.

We bespraken de verschuiving van een overheid-gedreven naar een meer duurzame, op de gemeenschap gerichte ouderenzorg. Iets wat nationale programma's zoals WOZO en ‘Praat vandaag over morgen’ trachten te stimuleren.

Dag twee: zorgmodellen en beleidsvorming onder de loep
De tweede dag voerde ons naar Zorgvilla Tante Toos van de Aafje Coöperatie, waar we inzicht kregen (van Peter Ploegsma, Sietske van Duren en Hans van Putten) in hun benadering van kleinschalige, waardige zorg voor mensen met dementie, waarbij autonomie en gemeenschapsverbondenheid vooropstaan.

Discussies bij ActiZ, met voorzitter Anneke Westerlaken, onderstreepten de noodzaak van vernieuwing in de thuiszorg en het belang van huisvesting ter ondersteuning van de zelfstandigheid van ouderen. Het bezoek werd afgesloten met een inzichtelijke uitwisseling met Julie Meerveld en Anne de Boar van Alzheimer Nederland, die vooroplopen bij het creëren van dementievriendelijke wijken.

Uit de uitwisseling kwamen diverse kernpunten naar voren:

1. De noodzaak tot het aanpassen van onze woonoplossingen om ouderen beter te ondersteunen en het cruciale belang van 'placemaking' en gemeenschapsvorming. Dit is vooral belangrijk omdat we uit het recente onderzoek van Achmean zien dat ouderen een toenemende voorkeur hebben voor 'ouder worden in de plaats', wat een naadloze integratie vereist van diensten en omgevingen die zich kunnen aanpassen aan de complexe behoeften van ouderen. Deze aanpak verbetert niet alleen de kwaliteit van leven, maar zorgt ook dat de zorg meer gepersonaliseerd en responsief is.
2. De cruciale rol van woningcorporaties, niet alleen bij het bouwen van leeftijdsvriendelijke woningen, maar ook bij het bevorderen van gemeenschappen die een vergrijzende bevolking duurzaam kunnen ondersteunen. Naarmate onze huurders ouder worden, ligt de verantwoordelijkheid niet alleen bij gespecialiseerde woningcorporaties, maar bij alle woningcorporaties.
3. Een reflectie voor woningcorporaties: zijn jullie voorbereid op een vergrijzende bevolking, niet alleen qua infrastructuur, maar ook wat betreft sociale en welzijn ondersteuning?
4. De behoefte aan samenwerking tussen woningcorporaties, gemeenten, zorginstellingen, zorgverzekeraars en bewoners zelf om de met elkaar verweven uitdagingen van wonen en zorg aan te pakken.

Deze opgaven moeten centraal blijven staan in de strategieën van woningcorporaties, willen we bestand zijn tegen de zilveren tsunami die ons in 2040 zou kunnen overrompelen.