De impact van Boschgaard: een feestelijke opening van een innovatief en duurzaam woonproject

In gesprek met Jochem Kromhout – één van de initiatiefnemers van het eerste uur. Nog voordat zij met Zayaz om de tafel zaten was Jochem al samen met anderen plannen aan het maken voor collectief wonen.

Wat motiveerde jou om betrokken te raken bij Boschgaard?
“Meerdere redenen,” vertelt Jochem. “Ik wilde graag weer in een groep wonen met een sociaal centrum in huis. Daarnaast was er in en bij de Patio, het pand dat op de plek van Boschgaard stond, veel waardevols ontstaan. De Graafse Akker en de gemeenschap eromheen maakten het de moeite waard om deze plek te verduurzamen, letterlijk en figuurlijk.”

Hoe heeft het proces dat je samen met Zayaz doorlopen hebt jullie leven beïnvloed?
“Oef.. Acht jaar is een lange tijd waarin veel gebeurt. We zijn als groep hechter geworden en beter op elkaar ingespeeld. Als mensen hebben we onszelf flink leren kennen natuurlijk. We leerden veel nieuwe skills maar liepen zeker ook tegen grenzen aan.Het was een leerzaam proces, waarbij we niet alleen als bewonersgroep, maar ook individueel zijn gegroeid. We hebben nieuwe vaardigheden opgedaan en hebben geleerd om met obstakels om te gaan”deelt Jochem.

Wat is volgens jou het grootste succes dat Boschgaard tot nu toe heeft bereikt?
“Dat we hier nu wonen,” zegt Jochem met een glimlach. “Serieus, ik denk dat het feit dat het daadwerkelijk gelukt is dit project te realiseren het grootste succes is. Toen we voor het eerst met dit plan bij Zayaz aankwamen gaven we het geen enorme kans. Het is echt een overwinning dat we dit hebben kunnen bereiken.”

Hoe heb je de samenwerking met de andere bewoners en partners ervaren?
“Erg fijn! Natuurlijk schuurt het af en toe, maar wrijving geeft glans toch. Als bewonersgroep zijn we echt door dik en dun gegaan en met de partners ook. Zoals gezegd zijn we als groep heel hecht geworden, de samenwerking geeft echt een stevige basis. We weten wat we aan elkaar hebben,” legt Jochem uit. “Het is een bijzonder gevoel om te weten dat je op je buren kunt rekenen en dat je samen aan hetzelfde doel werkt.”

Waarom vroegen jullie Warren van Hoof als adviseur om hulp en wat betekende zijn rol voor jullie?
Jochem vertelt: “Wij als initiatiefgroep kenden hem al jaren en hij kende onze situatie, wensen en standpunten dus door en door. Dat gaf een hoop vertrouwen. En als leek is zo'n proces vol juridische teksten en regelwouden doorkruisen ondoenlijk. Dus Warren die met de machete voorop ging, is onmisbaar geweest.”

Hoe zie je de toekomst van Boschgaard en wat zijn je dromen voor dit project?
“De nabije toekomst is voornamelijk gevuld met de opstart van het buurtcentrum en alle puntjes die nog op de i geklust moeten worden. Op de iets langere termijn hebben we de ambitie om van een beheercoöperatie naar een echte wooncoöperatie te gaan, dus om de boel aan te kopen. Maar los daarvan is de echte droom voor Boschgaard een uitgekauwd maar prima cliché: ...en we leven nog lang en gelukkig!” aldus Jochem.

Hieronder een weergave van het gesprek met Jurgen Arts – Projectleider bij Zayaz, of zoals hij zelf zegt, projectbegeleider. Het scheelt maar vier letters, maar maakt volgens Jurgen in een project zoals Boschgaard een wereld van verschil.

Wat trok Zayaz aan in het idee van Boschgaard en waarom besloot de corporatie te investeren in dit initiatief?
Jurgen legt uit: “Eigenlijk was het vanaf het begin heel logisch dat Zayaz mee in het project Boschgaard stapte. Zayaz had in haar – toen net nieuwe – ondernemingsplan staan dat bewoners zelf weer meer regie mochten krijgen over het wonen. Toen Boschgaard het eigenaarschap van de nieuwbouwontwikkeling vroeg aan Zayaz, kon Zayaz dat niet weigeren.”

Wat beschouw je als het belangrijkste resultaat van Boschgaard tot nu toe? En hoe draagt dit resultaat bij aan de bredere visie en missie van Zayaz?
“Vanaf het begin was Boschgaard heel duidelijk in hoe zij aankijken tegen duurzaamheid. De nieuwbouw zou zodanig gebouwd moeten worden, dat de milieubelasting zo laag mogelijk was. Voor Boschgaard was daarom hergebruik van materialen een vanzelfsprekende keuze. Maar die vanzelfsprekendheid was er zeker niet in de reguliere bouwpraktijk, ook niet bij Zayaz. Met het realiseren van het project heeft Boschgaard ons en anderen laten zien hoe belastend de huidige reguliere manier van bouwen is. Voor Zayaz was dit een stevige duw in de rug om dit aan te pakken. Zo hebben we drie jaar geleden een beleid op circulariteit vastgesteld. En daarin bijvoorbeeld een stevige ambitie benoemd voor het nieuwbouwproject STEK, dat nu in uitvoering is. Ook is Boschgaard één van de voorloopprojecten binnen Houtbouw Lente. Daarin werkt Zayaz samen met in totaal acht Brabantse woningcorporaties in het opschalen van houtbouw als duurzaam alternatief,” legt Jurgen uit.

Zijn er specifieke momenten of beslissingen die de samenwerking tussen Zayaz en de bewoners van Boschgaard typeren?
“De selectie van zowel de architect als aannemer heeft Boschgaard zelf gedaan. Omdat Boschgaard het eigenaarschap had over de ontwikkeling, was dat heel logisch. De uitkomst was vanuit het perspectief van Zayaz nogal verrassend. Gekozen werd voor architect Superuse, waar we bij Zayaz eerlijk gezegd nog nooit van gehoord hadden. Ik ook niet”, zegt Jurgen met een glimlach. “En als aannemer werd Bouwbedrijf Versteegden uit Erp geselecteerd. Zij hadden nog nooit voor Zayaz gebouwd, überhaupt nog nooit voor een woningcorporatie. En achteraf durf ik te stellen dat Boschgaard enorm goed heeft gekozen. Superuse heeft al jarenlange ervaring met hergebruik van materialen en wist dit toepasbaar te maken voor de nieuwbouw. Met als resultaat: bijna 90% hergebruikte materialen, een absoluut unicum. Met Versteegden heeft Boschgaard een bouwer in huis gehaald die nog écht kan bouwen en het ambacht beheerst. Een absolute voorwaarde om met hergebruikte materialen te kunnen én durven werken.”

Wat waren de grootste uitdagingen tijdens het project en hoe zijn deze overwonnen?
Jurgen reflecteert: “Op elkaar durven blijven vertrouwen is wat mij betreft de grote succesfactor van het project. Hoewel we het echt niet altijd eens waren, ben ik er heel trots op dat we elkaar nooit zijn kwijtgeraakt. Als het taai werd, zochten we elkaar op. Bleven in gesprek. En hebben vooral veel en goed geluisterd naar elkaar. Als ik daarop terugkijk, was dit bijna een vanzelfsprekendheid, die allesbehalve vanzelfsprekend is.”

Kun je een situatie beschrijven waarin de aanwezigheid van een adviseur als Warren van Hoof een significant verschil maakte?
“Boschgaard en Zayaz waren het er aardig over eens dat bewoners een grote rol zouden krijgen in de verhuur, beheer en onderhoud van het gebouw. Desondanks waren de gesprekken over de huur- en beheerovereenkomst taai. Hier kwamen namelijk twee werelden bij elkaar: de ‘leefwereld’ van mensen van Boschgaard en de ‘systeemwereld’ van Zayaz. Hier heeft Warren wat mij betreft echt een groot verschil kunnen maken. Hij kende beide werelden van binnenuit en heeft vanuit daar bruggen geslagen tussen beiden. Dat bewoners bijvoorbeeld zelf de inkomenstoetsen bij mutaties mogen doen, hadden wij vanuit Zayaz nooit zo bedacht. Maar door het zo te doen, hebben bewoners zelf hierover het gevoel de regie te houden (leefwereld) en voldoet Zayaz aan de wettelijke kaders (systeemwereld).”

Wat zie je als de toekomst van dit soort bewonersgestuurde projecten binnen de volkshuisvesting?
Jurgen vertelt: “Mijn hoop is dat de kloof tussen woningcorporaties als instituten en bewoners kleiner wordt. Daarom gun ik andere woningcorporaties dat ze met zo’n kundige en gemotiveerde groep als Boschgaard aan de slag gaan. En dat kan ook in het klein. Bijvoorbeeld door bewoners meer regie te geven op het onderhoud van hun eigen woning of buurt. Ik realiseer me dat Zayaz met Boschgaard de jackpot heeft gewonnen. Zoveel talent, visie én volharding binnen één groep kom je niet snel tegen!”

Afsluitend
Boschgaard is een inspirerend voorbeeld van hoe een gedeelde visie op sociaal en duurzaam wonen werkelijkheid kan worden door samenwerking en doorzettingsvermogen. Het is ook een pakkend voorbeeld als reactie op de vraag waarom wij als adviseurs het werk doen dat we doen. Met de ondersteuning die wij leveren zien we onze klanten nog verder groeien en hun doelen behalen.

Voor Boschgaard markeert de feestelijke opening op 1 juni het begin van een nieuwe fase waarin de gemeenschap zich verder zal vormen als beheercoöperatie.

Voor meer informatie over dit bijzondere project, kijk op www.boschgaard.nl