Durven we afscheid te nemen

De wet van behoud van beleid : met nieuwe regels haal je de krant, met regels afschaffen niet. Plus: als je iets afschaft en er gaat iets mis (en er gaat altijd iets mis), ben jij de dader. Kortom: wil je een fijne carrière in de politiek? Dan bedenk je vooral nieuw beleid en nieuwe regels en laat je het uit je hoofd om iets af te schaffen.

18 november 2024

Deze wetmatigheid lijkt niet alleen zo te werken in de politiek, maar ook in het toezicht op maatschappelijke organisaties, vaak onder scoringsdrift van politiek en media. Verhuren rvc-leden privé vastgoed, dan moeten er regels komen die dit tegengaan. Gelukkig zien we soms ook dat er versimpeld wordt (bijvoorbeeld de geschiktheid- en betrouwbaarheids-toets).

Dubbelingen
Maar met name het financiële toezicht is zwaar en kent vele dubbelingen. De OOB-status leidt vooral tot meer kosten, en wat is de meerwaarde? Laten we die afschaffen. En wat heeft de auditcommissie nog voor zin, als de accountant en Aw/WSW al zo intensief toezicht houden? En over onze visie op visitatie zullen we het maar niet nog een keer hebben.

Principaal-agent
Als we verder uitzoomen, dan lijkt het tijd voor meer dan wat geknabbel aan de randjes van de regels; voor een paradigmawisseling. De volkshuisvesting is in hoge mate georganiseerd rondom het principe van principaal-agent: De minister (principaal) verstrekt de opdracht aan de woningcorporaties (agent), maar omdat de agent in basis niet vertrouwd kan worden, moet deze met allerlei controlemechanismen in het gareel gehouden worden. Iedere uitglijder wordt als bewijs gezien dat de agent niet te vertrouwen is. Overigens is in de principaal-agent theorie sprake van beloning, omdat die nu eenmaal veel meer goed gedrag uitlokt dan straf. Onderzoek (pas op, ik citeer uit eigen werk) naar de governance bij woningcorporaties laat zien dat in het huidige model slecht gedrag beperkt voorkomt, en goed gedrag niet stimuleert.

Stewardshipmodel
Het bureau met de knappe koppen van de Rijksoverheid (ABD Topconsult) concludeerde dat uitvoeringsorganisaties (en zijn corporaties dat niet in hoge mate?) meer gebaat zijn bij aansturing volgens het stewardshipmodel. Eén van de kernpunten van het stewardshipmodel is dat de steward intrinsiek gemotiveerd is om het goede te doen en de opdrachtgever te dienen. Daar herken ik corporaties in! Maar veel van de inrichting die stamt uit de parlementaire enquête en Woningwet, ademt wantrouwen. Tijd om dus bewust met elkaar de stap te nemen van principaal agent naar steward, met een bijbehorende sturingsfilosofie: Zelfsturing binnen de samen opgestelde kaders. Moet je eens opletten wat dat oplevert!

Nieuwsgierig wat een paradigmawisseling voor jouw organisatie kan betekenen?


Lees hier nog een artikel over het stewardshipmodel

Robert de Heer

Meer weten?

Robert vertelt je er graag meer over

06 53 23 39 30

r.de.heer@vannimwegen.nl