We versterken je met: gespreksbegeleiding; dilemma workshops; serious games; koersplan of ondernemingsplan; visie op Bestuur & Toezicht
Communicatie en participatie bij vastgoedprojecten: zelf doen of uitbesteden
Governance met vreemde ogen: de reactie (6)
In “Governance met vreemde ogen” lees je de professionele bespiegelingen van Tom Knox en Nienke van Wissen van Veen, beide bestuurlijk adviseurs bij Vannimwegen, gespecialiseerd in governance. Die vreemde ogen verwijzen naar de Engelse roots van Tom die met gezonde verwondering naar de Nederlandse governance kijkt. Maar ook naar Nienke die zich verbonden voelt met de sector, maar – als consultant – er ook met een been buiten staat. Tom biedt een juridisch-bestuurskundige blik op governance. Nienke zet daar een eigenzinnige kijk op vitale governance naast, onder andere gestoeld op inzichten uit de corporate antropologie en systemisch organiseren. Onderwerp: Solidariteit en de Staat van de corporatiesector.
26 maart 2024
Onderstaande tekst is de reactie op 'governance met vreemde ogen (5)'
Ha Nienke,
De Engelse volkshuisvestingssector kent een nogal ongemakkelijke paradox: de Engelse wet- en regelgeving en governancecode kennen de term solidariteit niet. Net zoals het concept woningmarktregio daar niet bestaat. Het voordeel daarvan is dat niets in de weg staat als vermogende corporaties – veelal grootstedelijk - willen investeren in een ander deel van het land. De overheid kiest daar bewust om geen regierol te spelen en daarom bestaan er ook geen officiele “housing targets” zoals in Nederland in Woondeals zijn opgenomen. In Engeland is daarom ook niet onderzocht of de middelen toereikend zijn. De realiteit is echter dat ook Engeland een groot tekort aan sociale en betaalbare huurwoningen heeft. En dat solidariteit – gedefinieerd als een doorleefd gevoel van gezamenlijke verantwoordelijkheid op nationaal niveau - niet vanzelf ontstaat.
De winst van ontregelen
De Engelse Governance and Financial Viability Standard biedt in zijn eenvoud en degelijkheid een vruchtbare bodem voor samenwerking, het delen van middelen en onderlinge steun. Bij financiële tekorten zijn de geijkte strategieën van corporaties om bezit af te stoten aan een andere corporatie of te fuseren. Het is zelden moeilijk om daar een partij voor te vinden, omdat er geen woningmarktregio’s bestaan in Engeland. Theoretisch staat niets in de weg als een vermogende corporatie geld zou willen schenken aan een corporatie met grote maatschappelijke uitdagingen.
Initiatieven in de geest van solidariteit zijn er ook, zoals het Build London Partnership van L&Q. Een van de grootste woningcorporaties in Engeland(105.000 woningen) heeft een fonds van £100 miljoen opgericht voor de bouw van kleine clusters van goedkope woningen op kleine locaties. Doel is om deze woningen tegen kostprijs (d.w.z. zonder winst) door te verkopen aan kleine woningcorporaties die willen groeien.
Minder regels schept dus ruimte en biedt kansen.
De keerzijde
Initiatieven zoals het Build London Partnership van L&Q kennen ook een keerzijde. Het maakt zichtbaar dat er een impliciete hiërarchie heerst binnen de sector - waar je voor steun vaak afhankelijk bent van de vrijgevigheid van de financieel robuusten. Het is eigenlijk 'solidariteit van bovenaf’, die gelijkwaardig partnerschap in de weg staat. Want meestal geldt dat wie betaalt ook bepaald; denk aan wat er gebouwd wordt en ook hoe dat van invloed is op hoe mensen daar leven en samenleven. Je kunt vraagtekens zetten of dit ook leidt tot optimale volkshuisvestelijke investeringen in relatie tot de lokale of regionale behoefte.
Engeland kent een Mergers, Group Structures and Partnerships Code voor de sector. Deze is bedoeld om samenwerking en efficiënte governance te bevorderen. Door de nadruk op strategische allianties en fusies, hoewel potentieel gunstig in termen van schaal en efficiëntie, dreigt de essentie van solidariteit te verwateren tot een transactionele uitwisseling. Ver verwijderd van de bedoeling die in meer idealistische modellen wordt beoogd.
Hoewel de wet- en regelgeving in Engeland de weg naar solidariteit niet expliciet blokkeert, doet het heersende ethos binnen de sector dat dus vaak wel. Saamhorigheid en gemeenschappelijke steun worden vaak overschaduwd door het streven naar financiële levensvatbaarheid en concurrentievoordeel. Waardoor er weinig ruimte is voor het soort solidariteit dat verder gaat dan financiële transacties. Er is nog veel te winnen met het delen van kennis, coöperatieve ontwikkeling en gedeelde verantwoordelijkheid voor het algemeen belang.
Deze discrepantie tussen het potentieel voor solidariteit dat is ingebed in het Engelse regelgevende kader, en de praktijk waarbij marktgedreven doelstellingen prioriteit krijgen, laat zien dat solidariteit niet vanzelf ontstaat. Wellicht via overheidsregie, zoals Nederland de laatste jaren heeft ingezet. Maar ik zie ook wel nut om als sector zelf herwaardering te geven aan het concept van solidariteit ten behoeve van het volbrengen van de totale volkshuisvestelijke opgave. En daar dan verder uitwerking aan geven in bijvoorbeeld de governance code. Alleen al omdat werken vanuit een intrinsieke motivatie meer voldoening geeft en zoveel krachtiger is dan gedwongen worden door nog meer wetten en regels.
Groeten, Tom
Tom Knox
Meer weten?
Tom vertelt je er graag meer over
Nienke: 06 28 16 12 73
Tom: 06 27 10 74 29