Prestatieafspraken op de helling?

Ermee stoppen dan maar?
Als buitenstaander heb je bij zo’n harde conclusie al snel het idee dat er niks van deugt, en dat onmiddellijk ermee stoppen voor de hand ligt. Als regelmatige begeleider van het maken van prestatieafspraken, kijken wij daar anders naar. We zien namelijk veel waarde in het proces om te komen tot afspraken. Dat merken wij als wij gemeenten, corporaties en huurdersorganisaties bevragen hoe het maken van prestatieafspraken de afgelopen jaren is verlopen. We halen de waarde naar boven met concrete vragen als: wat vond je er goed aan en zou je willen behouden, wat zou je willen aanpassen en waar wil je vanaf?

Door welke bril kijk je naar de afspraken?
Wanneer je resultaten rubriceert naar proces, inhoud en relatie, ontstaat een duidelijker en ander beeld over de waarde dan waar de Aw naar kijkt. Veel antwoorden spreken over een verbeterde relatie, meer begrip voor elkaars positie, in mindere mate over het goed doorlopen proces en zelden of nooit over winst op de inhoud. Gezamenlijke partijen komen regelmatig tot de conclusie dat aan het wederzijds leveren van prestaties, de prestatieafspraken op korte termijn geen toegevoegde waarde bieden. Maar op termijn ligt dat wel in het verschiet. Steeds meer ervaren wij: prestatieafspraken gaan helemaal niet over de inhoud, maar over de relatie tussen partijen. Over vertrouwen en over zoektocht naar transparantie.

Bouwen aan vertrouwen
Aan de omvang van de afspraken kun je afmeten hoe het met vertrouwen zit: hoe dikker de publicatie, en groter het aantal activiteiten, hoe geringer het vertrouwen, lijkt het wel. Met als gevolg dat het monitoren een crime wordt. En de gemonitorde resultaten moeten dan ook nog met alle partijen besproken worden. En dan blijkt dat er altijd goede, minder goede en slecht redenen zijn waarom de afspraken, niet of nog niet zijn uitgevoerd of tot resultaat hebben geleid. Vaak zit daar ook nog rolvervreemding in: degenen die er mee aan de slag moeten of die invloed kunnen uit oefenen zitten doorgaans niet aan tafel. Dat geldt vaak ook voor de huurdersorganisaties.

Geen activiteiten, maar effecten
We houden al wat langer een pleidooi voor een andere aanpak. Maak afspraken over de effecten en de onderliggende doelen die je wilt bereiken. Over zaken die er echt toe doen en waar je wel energie van krijgt. Daal niet af naar concrete activiteiten, maar geef elkaar als samenwerkende partijen de ruimte om die vorm te geven in en rondom een beperkt aantal projecten die er toe doen. Doe dat voor die zaken waarvan je erkent dat je van elkaar afhankelijk bent en elkaar nodig hebt. Laat andere zaken erbuiten. Op die manier bouw je transparant aan vertrouwen met wederkerigheid. Uitvoering laat je in vertrouwen over aan de betrokken partij die er over gaat.

Door welke bril kijk jij?
Terug naar de Aw. Slaan ze de plank mis met hun analyse? Dat hangt vooral af door de welke bril je er naar kijkt. Wanneer je door de bril ‘prestaties’ kijkt hebben ze een punt, maar als je door de bril ‘relaties’ kijkt, niet. Dan heeft het instrument wel degelijk een belangrijke functie. Wij zijn benieuwd: door welke bril kijken jullie?